25 donderdag 21 maart

Middernacht. De lente is zojuist begonnen in Nederland. Hier moeten we nog een uurtje wachten. Hoewel hier het begrip Lente niet opgaat. Er zijn hier maar twee seizoenen : zomer en winter. We gaan wel richting de hitte van het regenseizoen. En de mangobomen hangen inmiddels vol loodzware vruchten die regelmatig door de wind naar beneden vallen. Pats! Op de auto. Pats! Op het dak. In juni juli zullen ze rijp zijn en is er niet tegen te eten. De grond zal bezaaid liggen met overrijpe mango’s . Nee, het wordt hier geen lente.

Terug naar wat ik eigenlijk wilde vertellen. Over de smerige mooie lasser die inmiddels mijn vriendje is: Tapha. Vorige week kwam ik tot de ontdekking dat hij voor niets werkt. Elk bedrag dat ik hem tot nu toe betaald heb is verdwenen in de zak van zijn baas Abdoel. “Maar hoe kan dat nou?” vraag ik hem. “Je bent een volleerd lasser en je krijgt niet betaald?” Klopt, hij is ‘apparente’ , een soort leerling in opleiding. Ik laat me het systeem uitleggen en moet denken aan wat ik op de lagere school leerde over het gildewezen. Hoe je je in de middeleeuwen langzaam opwerkte tot een vakman. Was het niet knecht, gezel en meester? Op de vraag hoe lang hij al leerling is antwoordt Tapha: “Al acht jaar. I know my job now.” En hij schenkt me weer zijn mooiste lach. Acht jaar leerling. Wordt het niet tijd dat hij betaald gaat lassen? Jaha, zegt hij verlegen, maar zonder materiaal kan dat niet. Of het dan alleen op materiaal hangt. ”Yes. I know an empty workshop. If I have material I can start for myself.” Ik vraag hem waar dat materiaal dan uit bestaat. Hij somt de spullen op waarmee ik hem regelmatig zie rondsjouwen in Omars garage: een gasfles, een zuurstoffles , diverse slangen en wat gereedschap. Ik probeer het me voor te stellen. Hij kan voor zichzelf beginnen als hij het basisspul heeft. Ik leg hem uit dat ik iemand ken die microkredieten uitgeeft, maar voel dondersgoed aan waar dit wat mij betreft heen gaat, al zeg ik hem dat niet. Ook voor mezelf hou ik het nog even geheim. Eindelijk iemand die een vak geleerd heeft en met zijn toekomst aan de slag kan. Er is werk zat voor lassers met deze slechte wegen. Regelmatig ligt hij onder een Bushtaxi de uitlaat te lassen.
De volgende dag is er op de hoek van de straat een soort rommelmarkt met spullen uit Nederland. Ik zie er wat gereedschap tussen liggen en vraag of ze nog meer hebben. Even later hobbel ik dolblij met een doos vol Hollands gereedschap, schroeven, spijkers en wat al niet, naar Tapha’s werkplek. Glunderend pakt hij de stukken gereedschap op. “It is for your workshop. So please save it!” Hij belooft me de spullen direct naar huis te brengen en het daar te bewaren. De dag erop ga ik naar Omar en vraag hem om advies. Zou ik er goed aan doen te zorgen dat Tapha voor zichzelf kan beginnen? “Yes, he should do that. Please help him!” Op de vraag of de baas het niet vervelend zal vinden dat hij zijn knechtje kwijt raakt antwoordt Omar tot mijn verbazing: “No he will like it very much!” En dan begint Omar te vertellen hoe het allemaal in zijn werk zal gaan. Want zomaar even voor jezelf beginnen heeft heel andere voeten in de aarde dan in Nederland.
“Tapha’s boss has to go to his parents to ask permission. Then he has to go with colanuts to the over-all-boss in Brikama. To ask him for permission too. If he forgive Tapha that he leaves, he is free to go.” Colanoten. Vergiffenis vragen dat je het bedrijf verlaat waar je opgeleid bent. De ouders erbij betrekken terwijl je al over de dertig bent. Allemaal ondenkbaar in Europa en deste normaler hier.. De Rosebruine colanoten worden naar mijn weten gebruikt bij huwelijken, ter compensatie van het verlies van de dochter. Voor een kleine 400 dalasis – ongeveer acht euro – krijg je een flinke hand vol noten die in het papier van een oude cementzak gewikkeld worden. Die worden in het bijzijn van broers, vrienden en oudere heren uit het dorp uitgewisseld onder het prevelen van gebeden. En nu blijkt er iets soortgelijks te moeten gebeuren. Het verbaast me ook eigenlijk niets. Het is een uiting van respect.
Dat zijn baas zelf ook een baas boven zich heeft en daarmee eigenlijk assistent baas is van de ‘over-all-boss’ ..het lijkt opeens allemaal heel logisch. De apparente van de apparente en de baas van de baas. Ik ben alleen wel heel benieuwd hoe het verder in de praktijk zal gaan. De over-all-boss heeft de taak te zorgen dat Tapha zijn spullen krijgt. Hij zal hem de zuurstoffles cadeau doen en de gasfles zelf maken. Het is een enorm apparaat met een zware ‘deksel’erop. Zodra de over-all-boss het geld heeft voor de onderdelen kan hij beginnen.
Het duizelt me. Omar heeft me voorgerekend dat er 5000 dalasis nodig zijn om het materiaal bij elkaar te krijgen. Daarna kan hij direct voor zichzelf beginnen. Zelfs op de plek waar hij nu ook werkzaam is. De praktijk zal me wel uitleggen hoe het gaat. Ik haal 5000 op – ongeveer 130 euro - en laat dat morgen naar de over-all-boss brengen. Zaterdag over een week is het colanoten gebeuren met ouders, bazen , Tapha en ik. Maar als er tegen die tijd twintig mannen op een mat zitten om de ceremonie uit te voeren, zal dat me ook niet verbazen. Als het een beetje mee zit heb ik Tapha ‘op de rit’ voor ik terug naar Nederland ga. Insjallah!

Update zaterdag 23 maart. Volgende week zaterdag is de grote dag dat hij beginnen kan. Hij heeft er vreselijk veel zin in en wil zelfs elke vrijdag gaan werken, normaal zijn vrije dag. Net op tijd echter heb ik Tapha aan een werkplek geholpen. De jaloezie van zijn ´collega´s heeft er inmiddels voor gezorgd dat het voor hem nauwelijks werkbaar meer is. Hij durft zich niet meer met mij te vertonen. De collega´s zijn bezig zijn baas tegen hem op te stoken en het is vrijwel zeker dat hij binnenkort zijn ´baan´ zou verliezen daardoor. Hij is de beste lasser en iedereen vraagt om hem. Ook dat geeft jaloezie. Jaloezie is naast armoede een groot en ernstig probleem in Afrika. Het wordt gevoed door roddels, leugens en verhalen. Het heeft al menig leven vernield. Hopelijk zijn we de ellende net vóór.