46 zondagavond 12 december 2010

zondagavond 12 december 2010, Kartong

Vanmiddag mijn kop leeg gemaakt aan het verlaten strand van Kartong. De wind waaide wolken voor de zon. En waaide tevens alle minpuntjes van deze week uit mijn hoofd. Als je naar de zee kijkt hoef je niets te denken. De zilveren golven rollen af en aan. Nemen je gedachten mee.
Nog ruim anderhalve maand, dan ga ik hier weg. Tineke1 is gisteren vertrokken. Engelse vriendin Kaye gaat de twintigste om Kerst met haar kinderen te vieren in UK. Altijd wilde ik Kerst ontvluchten. Nu zou ik er wat voor over hebben om een weekje in de kou in Nederland te zijn. Even tussen mijn eigen mensen, mijn familie en vrienden. En vooral: in mijn eigen huis…Volhouden maar weer. Ik weet, het klinkt niet al te vrolijk. Het zij zo.

Maandagochtend.
Terwijl alles ingepakt stond gistermiddag om na het strand terug naar Gunjur te gaan, belt Djanko. Hij klinkt geschrokken als ik vertel dat ik klaar sta om terug te gaan. Toen ik met hem besprak dat elkaar een klein etmaal zien in een week wat weinig is naar mijn idee, haalde hij vragend zijn schouders op. Weet hij veel. Nog nooit een relatie gehad en al helemaal niet met een toubab. Hier is een relatie hebben niet meer dan zeggen “I love you so much..” en vervolgens gaat de man er vandoor met zijn vrienden of gaat aan het werk. Investeren in een relatie is er dan ook niet bij. Je gaat met elkaar in woorden en That is that. Abanta!
Ik overweeg mijn plan te veranderen. In Nederland zou ik te trots kunnen zijn om dat te doen, hier slaat dat nergens op. Ik stap in de auto – zonder mijn spullen – en ga eerst maar eens Mariatou bezoeken. Die vervult haar huwelijkse plichten even verderop in Kartong. De kinderen die ik naar huis zou brengen zijn geen probleem, die gaan met de Gilly Gilly. “It is important to be with Djanko” zegt ze, alsof ze me op wil voeden als oudere zus. Nou dan is de beslissing gauw gemaakt dus: ik blijf nog een nachtje. Fatou, haar twaalfjarige dochtertje, sleept de weekendtas met schone was naar het busje. Achter haar aan slentert haar broertje Sako van vier met een half in plastic gewikkelde levende kip onder zijn arm. Ik heb kleine Malang op mijn arm. Samen zwaaien we zijn broer en zus uit. Een warme straal stroomt over mijn buik: Malang heeft geen luier aan en piest er vrolijk op los. Hij kijkt me verliefd aan. Mariatou hoeft maar “Mamamuso” te zeggen of hij begint onrustig om zich heen te kijken. In bed droomt hij weg bij mijn foto, volgens zijn moeder.
Gambianen zijn zuinig op hun toubabs. Eentje “krijgen” is 1, houden is 2. Toen Kaye het uit wilde maken met haar Gambiaanse vriend bleek dat niet eenvoudig, zo niet onmogelijk. Wat moet hij zijn vrienden zeggen? Die zullen hem voor gek verslijten dat hij de mogelijkheid om naar Europa te gaan heeft verspeeld. En dus gaat hij min of meer akkoord met een afgeslankte relatie: alles zelf betalen. En ophouden over een “marriage”. Zuur, heel zuur als je gewend bent dat alles altijd voor je betaald wordt. Daarom hou ik het zo klein mogelijk met Djanko. Heel af en toe een beltegoedje, 25 dalasis voor de was, zeep en vrij eten en drinken als ik er ben. Verder krijgt hij nog genoeg in natura van mij. Hopelijk krijgt hij eind van de maand zijn eerste loontje voor zijn werk in Boboi. Inshallah…

Djanko is vader geworden van ongeveer twaalf kuikentjes. Zo groot als hij is laat hij me vertederd het kluitje gele veertjes zien dat zich in een hoek van het beton genesteld heeft. Op en onder elkaar zitten ze om zich warm te houden en piepen zichzelf in slaap.“The mother died. They survive.. for sure.. look!”
’s Ochtends strooit hij wat geplette graantjes voor ze neer en vult het plastic kinderschepje met water. Daarna kruipen ze door het gaatje in de muur naar buiten om pas bij zonsondergang weer terug te komen.
Vanochtend lag er een kleintje piepend naast een boomstam. Volgens Djanko hoort die bij een nest dat verderop aan het scharrelen is. De moederkip geeft geen krimp. Ik breng het kleintje – met zeer pootje – naar haar toe. Ze spreidt zowaar haar vleugels over hem heen. Maar niet voor lang. Nog geen minuut later is ze met haar 14-koppige kroost naar elders vertrokken. Het kleintje piepend in het zand achterlatend.
Zie ik een zekere overeenkomst met de grote gezinnen hier? Ook daar heeft de moeder het te druk om zich echt met ze bezig te houden. De kinderen moeten haar maar volgen, anders is het “jammer dan..” Heel vaak ben ik degene die een krijsend kind bij de moeder weghaalt, zodat zij door kan gaan met de was doen, graan stampen of wat dan ook. Anders wordt het kind afgeblaft op het hysterische af en krijgt het flinke meppen. Waardoor het nog harder gaat krijsen. De kleintjes hier weten dat ik ze weghaal. Gisteren was het weer zo hevig dat ik besloot in te grijpen en de kleine Mariama van twee aan de hand mee te nemen. Voor ik het wist was ik aan het wandelen met aan elke hand een kleintje. Nasnotterend wordt ze langzaamaan stil als ik voor haar zing. “Tamantamooo..” … wandelen… nog nooit dat iemand zien doen hier. Maar mooi dat ze stil worden. Ondertussen kan de moeder haar werk even ongestoord doen.
Werken, alsmaar werken. Dat is de taak van de “bruid”. Je gaat als meisje het huis uit en trekt in bij de familie van je man. Daar word je als werkkracht gezien. Niks meer en niks minder.
Ik zie het aan Mariatou. Thuis in Gunjur is ze de juf. Het is haar vaders compound. De vrouw van haar broer doet er al het werk. Als ze in Kartong is – op de compound van haar “man”- is zij de bruid en dus de werkkracht. Tot mijn grote verbazing zag ik dat vorige week voor het eerst. Als een heuse Afrikaanse zat ze in oude wikkelrok en sjabbie t-shirt een berg jerrycans om te wassen. Wat een verschil met de Mariatou die ik ken: vaak in gedeeltelijk Europese kleren op de bank hangend. Nog te lui om het vuur van het gasstel aan te steken. Maar nu begrijp ik het. In het weekend slooft ze zich kapot, om doordeweek last van haar lijf te hebben en doodop te zijn.
Niets is wat het lijkt.
Daar zal ik nog meer rekening mee moeten houden als ik wil begrijpen hoe het in elkaar steekt hier.

Het is maandag. Moet ik niet aan het werk soms? Mijn gevoel zegt dat ik de Upperbasicschool maar moet laten voor wat het is. Ze hebben de machines, ze hebben de breinaalden en de wol. Nu eerst maar eens laten zien wat ze daarmee doen.”Knitting? They do it at home and during breaktime..” werd me gezegd toen ik vroeg hoe het met het breien ging. Nou dat zal dan wel.. je kunt er toch geen peil op trekken. Juf Ida is al weken niet op school omdat ze een oogoperatie gehad zou hebben. De andere juffen ken ik nauwelijks. Alleen juf Frans stuift op me af als ze me ziet. Waarom ik toch zolang ben weggebleven..! Tja.. waarom… ik heb gewoon geen prettig gevoel bij deze school. Maar dat zeg ik haar niet. “Too busy, sorry..” maak ik me er vanaf. En dus ben ik echt niet van plan me daar deze week te vertonen.
Het wordt de laatste week op het skillcenter, dan is het Kerstvakantie. Ik hoop dan alle chintz-tassen van Mama af te hebben.