36 zondag 20 december 2009

36 zondag 20 december 2009 - Happy’s compound, Gunjur Village

Vandaag is de Naming-ceremony van de tweeling van Mr. Camara en zijn vrouw Mariama. Slaan de mensen soms wel een feest over omdat het te duur is, bij de geboorte van een tweeling is dat echt onmogelijk. Tweelingen brengen geluk vinden ze hier. En dus komt er een feest. Met twee rammen.

Het is tien uur in de ochtend als ik op de veranda van M. aan de koffie zit. Heerlijk ongestoord met de VPRO op de Wereldomroep. Eventjes thuis zijn. In Nederland moeten de bussen in de garage blijven vanwege de sneeuw. Er wordt een pak van vijf tot tien centimeter verwacht. En in Groningen zijn rendieren de snelweg opgelopen. Wat doen die ook in ons land. Laten ze in Finland blijven ;-) Dan kan de vader van mijn schoonzus er tenminste nog lol aan beleven..
Dan gaat de telefoon. Happy:” TienTwo??!! Hurry up! Snel!! The animals have arrived! Fast!”

De ceremonie begint. Op mijn fietsje race ik richting Happy. Daar aangekomen zie ik de beestjes al staan aan een touw. Een zwarte en een witte, de tweeling symboliserend. Ik heb geen tijd me te bedenken. Happy sleept me mee naar een hoek van het erf waar de mannen al klaar staan met scherpe messen om de dieren te slachten. Elders op het erf zit de hele familie met aanhang op matten. De baby's liggen plechtig op schoot van de zus en de oma. Twee statige oude mannen zijn de haartjes al van de babyhoofdjes aan het afscheren. Twee oude tomatenblikken gevuld met water, met daarin een blad en een pepertje, dienen als wasbakje voor de scheermessen. Een ritueel. Snel schiet ik een paar foto's. Vraag Happy onderwijl om uitleg, maar die heeft geen tijd. Kom mee naar de beesten!
Ik krijg geen tijd om na te denken of ik dit wel wil zien. Ik gebruik de camera als filter en hoop zo verschoond te blijven van al te enge plaatjes. Helaas. Ik zie hoe de hals doorgesneden wordt en het bloed eruit gutst. Het kopje hebben ze daartoe achterover getrokken. Het lijf en de pootjes bewegen nog. Stuipen, heb ik wel eens gehoord. Ik vraag geschrokken of hij echt wel dood is. De mannen lachen en trekken onderwijl het tweede dier omver en drukken hem met man en macht tegen de grond. Een keer is genoeg en loop weg. Later – als ze de beestjes gaan villen – zal ik de camera aan een van de jongens geven. Ik zie op de foto's wel hoe dat gegaan is.

Onderwijl staat er een soort koortje van vrouwen te zingen. Met triangels klingelen ze er vrolijk op los. De baby's zijn er niet mooier op geworden. De grootste en donkerste valt nog wel mee, maar de kleinste - de ”witte” – is meer en meer op een klein aapje gaan lijken.

Dan komen vrouwen grote schalen pap brengen en zetten die als eerste bij de mannen op de mat. Een man (een griot??) staat vervolgens op en roept om wat de namen van de baby's zijn. Hassan en Hoesseini!! Hassan en Hoesseini!! Het schijnt een speciale man van buiten te zijn die op komt dagen om namen te geven. Daarom krijgt hij ook van iedereen geld. Of zou dat later naar de ouders van de kids gaan? Geen idee.

De plechtigheid speelt zich niet alleen op het erf af. In de ouderslaapkamer wordt de moeder mooi gemaakt. Ze zal zich vandaag zeven keer verkleden (heb ik geteld) en steeds meer make-up op krijgen en diverse pruiken. Mariama zelf herken ik alleen nog aan haar licht gebogen houding en haar – soms een beetje verlegen – blik.
De rammen zijn geslacht, de namen zijn gegeven en de pap rond gedeeld. Het koortje vrouwen betreedt de schemerdonkere slaapkamer van Mariama. De baby's worden binnen gebracht en gaan van de ene arm naar de andere om uiteindelijk midden op het bed gelegd te worden. Lang hebben ze daar volgens mij niet van kunnen genieten, want op de foto's liggen ze continue tussen andere Afrikaanse dessins op schoot. De dalasi-briefjes gaan van hand tot hand. Er is altijd wel iemand die het verzamelt.

In de loop van de dag ontstaan er ook steeds meer groepen van vrouwen, die de inkomsten noteren op lange lijsten in beduimelde schriften. Het schijnen een soort sociëteiten te zijn van vrouwen. Kan me niet voorstellen dat je van meerdere groepen tegelijk “ lid” bent. Eigenlijk krijg ik er helemaal geen duidelijk beeld van. Ik zie de groepen vrouwen koken. De ene groep doet de vis. De andere de pap. Weer een ander doet de couscous met ram. Kortom, er is een duidelijke organisatie, maar het hoe en waarom ontgaat me helaas vooralsnog.

Het plechtige gedeelte is achter de rug. Voor Happy als familieoudste gaat het echter gewoon door. Hij moet razendsnel naar het strand om de vis op te halen. Ik ga met hem mee en ben er zo meteen even uit. Ik ben continue bezig geweest en ben bekaf. Om het maar niet over de vele indrukken te hebben die me overspoeld hebben. Ook al was dit de tweede keer dat ik het meemaakte.

Als we terugkomen is de compound tjokvol met kleurige Gambiaanse vrouwen. Allemaal weer met metallic-gouden portefeuilles in geel, groen en blauw. Daar zit het geld in dat ze voor de moeder meegenomen hebben. De mannen zitten achteraf tegen een muur. Drinken ataya en zitten te roken. Sommigen dammen op een oud dambord.

Trouwens, de vader komt er flink bekaaid vanaf: hij mag de rammen en al het eten en drinken betalen. De inkomsten gaan naar de moeder die er keukengerei of een nieuw bed van koopt. Van Happy heb ik begrepen dat wanneer de vader het geld niet op kan brengen, hij op Afrikaanse wijze geholpen wordt. Wat zoveel wil zeggen als dat de vrouwen geld inzamelen voor de diverse gewaden en pruiken voor de moeder. En dat de mannen bijvoorbeeld de beesten voor hun rekening nemen. Of het een gift is of dat het geleend wordt… het laatste zou zomaar kunnen!

Tegen drieën wordt er geluncht. Grote schalen met couscous worden met enorme lepels uit nog enormere pannen geschept. Pannen met een diameter van wel tachtig centimeter. Enorme vuren slokken de stapels hout op het erf op. De opperkok - een gezette vrouw met een enorme doek als schort om haar middel - slaat in het rond met de meterlange schuimspaan. In elke schaal met couscous wordt een stukje van het bokje gelegd. Mariama verschijnt in gouden jurk om het hoofdvlees (de kopjes) in ontvangst te nemen. Brr! Ik zie de twee kopjes nog zo voor me: een zwarte en een witte, vrolijk door Omar opgehouden voor de camera.

Zittend rond de schalen tasten de bruine vingers in de couscous en kneden er een niet al te bescheiden bal van die vervolgens met de volle hand plat-tegen-de-mond geplet wordt.
“ TienTwo.. here is lunch..!” Happy reikt me een ovale schaal met deksel aan. En een lepel. Mooi zo, want ik ga toch echt niet met mijn handen eten..

De rest van de dag breng ik in Afrikaanse jurk door, zittend in een kring met Afrikaanse vrouwen. Veel baby's ook. Twee vrouwen timmeren met stokjes samen op een gele jerrycan. Soms krijgt een van de andere vrouwen de geest en springt de kring in. Kont naar achteren, bovenlijf horizontaal, voeten plat op de grond. Soms bewegen ze stijfjes, soms opeens heel wild met armen keihard ronddraaiend in de lucht. Het zijn de oude vrouwen die het eerste dansen. Een oude vrouw danst op me af. Haar blik zegt duidelijk dat ik op moet staan en moet antwoorden met mijn lijf. Ik ben stijf genoeg om haar bewegingen te herhalen. Gejoel en gejuich. De monden vallen letterlijk open zie ik uit een ooghoek. Als ik weer zit hou ik het voor gezien. Geen foto's meer. Gewoon alleen maar kijken. Kijken. En Kijken. Al die rijk geborduurde chintz kleding, die soms absurde pruiken, die kunstig hoog opgetaste hoofddeksels, die metallic puntschoentjes onder de ranke wikkelrokken, die rare pofmouwtjes die opeens mode lijken, die enorme kaftans waar je wel een sjeik in lijkt, die snotneuzen overal, die.., die.., er is zoveel te zien. Ik kijk een uur lang stilletjes rond. En besluit dat ik het niet ga proberen op te schrijven. Het thuisland doet het maar met mijn foto's.